ABB – Kontaktörlerde AC-3 ve AC-1 Kullanım Kategorileri

Kontaktör kataloglarına ve fiyat listelerine baktığımız zaman AC-1 ve AC-3 gibi farklı iki akım görürüz. Çoğu kullanıcıda bu akımlar kafa karışıklığına sebebiyet verir. Aşağıdaki gösterimde görülebileceği gibi 400V’ta 4kW gücünde olan bir kontaktörün AC-3 akımı 9A ve AC-1 akımı 25A’dir.

Sistemlerimizde kontaktör kullanırken ilk göz önünde bulunduracağımız şey bu kontaktörün hangi tip yükü kontrol edeceğidir. Kontaktörler motor,ısıtıcı,aydınlatma,transformatör gibi çeşitli yüklerinin anahtarlamasında kullanılabilir. Yukarıdaki örnekteki AF09 tipindeki kontaktör farklı bir şekilde çalışmaz, ancak kullanılacak uygulamaya göre akım taşıma kapasitesi değişir diyebiliriz.

Kontaktörlerin kullanım kategorileri IEC60947-4-1 standardında belirtilmiştir. Bu standarda göre AC-1 ve AC-3 akımları şöyle tarif edilmiştir:

Kullanım  Kategorisi	Yükün Karakteristiği	Uygulamalar	Kapama  Akımı(I)	Kesme Akımı(Ic)
AC-1	Endüktif olmayan yükler veya  çok az endüktif yükler, omik yükler	Isıtma sistemleri	Ie	Ie
AC-3	Sincap kafesli asenkron motorlar	Kompresör, pompa, fan, asansör, konveyör	6xIe	Ie

Bu tabloyu AF09’u da işin içine katarak yorumlayalım:

Bu kontaktör eğer bir sincap motorlu asenkron motor anahtarlamasında kullanılacaksa nominal akımı 9A’lik bir motora bağlanabilir. Aynı kontaktörü bir ısıtıcı anahtarlamasında kullanacaksak nominal akımı 25A’lik bir ısıtıcıya bağlanabilir denilebilir.

Asenkron motorlar ilk kalkış anında nominal akımlarının katlarına çıkabilen akımlar çekebilirler, ısıtıcılar ise demeraj (ya da kalkış) akımı dediğimiz bu akımları çekmezler. Dolayısıyla motor anahtarlamasında kullanılan kontaktör, kapama sırasında nominal akımının katlarına ulaşabilen akımlara maruz kalabilir ve bu koşullarda kapar. Isıtıcıda ise nominal akımı ne ise o akıma maruz kalarak kapama yapar. Kesme durumunda motor veya ısıtıcı farketmeksizin üzerinden nominal akım akarken keser. (Motor ilk kalktıktan sonra yavaşça nominal akımına döneceğinden kesme anında nominal akımındadır) Yani motor devresinde kullanılan bir kontaktörün ısıtıcı devresinde kullanılan bir kontaktöre göre akım taşıma seviyesi düşük olur diyebiliriz.

Kullanım kategorisi göz önünde bulundurmadan yanlış seçilen bir kontaktör zamanla aşınır, delinir ve kontakları yapışır. Bu da yükün zarar görmesine sebebiyet verir.